W dzisiejszym artykule chciałabym zachęcić Was do sięgnięcia po dedykowany dla maluchów poradnik, który „wyjaśnia dzieciom, jak pozytywnie komunikować się ze światem” oraz wspiera rozwój umiejętności społecznych, takich jak komunikacja, współpraca i rozwiązywanie problemów. Książka Słowa mogą ranić Anny Jankowskiej daje małym czytelnikom nowe sposoby rozmawiania, które nie krzywdzą drugiego człowieka. W przemyślany sposób uświadamia, jak wielką moc mają codzienne rozmowy i jak łatwo można niechcący wpłynąć na inną osobę. Maluchy przekonują się o pozytywnej i negatywnej mocy słów i zdobywają pozytywne wzorce komunikacyjne. Książka porusza ważny temat agresji słownej – problemu, który dotyka wielu dzieci. Anna Jankowska, znana z inicjatywy Aktywne Czytanie, pokazuje, że można o tym mówić w sposób otwarty i przyjazny.
Lektura książki Słowa mogą ranić ma pomóc w zmianie nawyków i wprowadzeniu większej uważności w komunikacji, ma „przyczynić się do wzrostu poziomu kompetencji społecznych dziecka i ułatwić mu radzenie sobie z emocjami”. To wartościowa pozycja, która ma potencjał, by poprawić relacje rodzinne i pomóc w budowaniu zdrowszych więzi międzyludzkich.
Słowa mogą ranić to pozycja, która z niezwykłą delikatnością porusza temat, który często bywa pomijany w rozmowach z dziećmi – siły słów i ich wpływu na innych. Anna Jankowska stworzyła książkę, która nie tylko uświadamia najmłodszych, ale także daje rodzicom narzędzia do rozmów o trudnych emocjach i konstruktywnej komunikacji. To nie jest samodzielna dziecięca lektura, tylko narzędzie do wspólnej pracy dla całej rodziny.
Anna Jankowska, Słowa mogą ranić, ilustracje: Natalia Berlik, Warszawa: Zielona Sowa, 2024.
Liczba stron: 32
Wiek: dziecko 3+ obowiązkowo przy wsparciu rodziców
Książka Słowa mogą ranić nie jest wyraźnie podzielona na rozdziały, ale można wyróżnić podejmowane obszary tematyczne i każdego wieczora poruszać z dzieckiem tylko jedno zagadnienie. Autorka analizuje między innymi:
- skąd bierze się chęć używania obraźliwych słów,
- rolę emocji i ich wyrażania w rozmowie,
- sposoby radzenia sobie z trudnymi emocjami w komunikacji,
- przedrzeźnianie i złośliwość,
- stawianie granic w komunikacji,
- obgadywanie, wyśmiewanie,
- jak radzić sobie z agresja słowną.
Na początku książki Anna Jankowska wyjaśnia dzieciom, skąd często bierze się brak życzliwości w kontaktach międzyludzkich. Pokazuje także małym czytelnikom, jak rozpoznawać emocje, nazywać je i odpowiednio na nie reagować. Pokazuje, że złość, smutek czy zazdrość są naturalnymi odczuciami, ale ważne jest, aby nauczyć się wyrażać je w sposób konstruktywny. Autorka podkreśla, że samo nazwanie emocji pomaga dzieciom je zrozumieć i daje przestrzeń do dalszej rozmowy. Wskazuje, jak ważne jest komunikowanie własnych emocji, mówienie o sobie, a nie o innych. Autorka podkreśla także znaczenie empatii w relacjach międzyludzkich. Dzięki lekturze omawianej książki dzieci mogą lepiej zrozumieć uczucia innych osób i reagować na nie w sposób współczujący. Książka uczy dzieci, jak wyrażać swoje potrzeby, przy zachowaniu szacunku dla bliźniego Pokazuje, że można być stanowczym, a jednocześnie uprzejmym.
Książka zawiera konkretne porady dla dzieci i rodziców, jak radzić sobie z trudnymi emocjami i jak mówić o nich w sposób konstruktywny. Porady i ćwiczenia mają realnie pomóc wdrożyć pozytywne zmiany w codziennej komunikacji. To sprawia, że książka ma nie tylko walor teoretyczny, ale przede wszystkim praktyczny. Lektura daje dzieciom konkretne wzorce nowych sposobów rozmawiania. Poprzez liczne przykłady z życia codziennego Anna Jankowska pokazuje, jak niewłaściwie dobrane komunikaty mogą wpłynąć na psychikę drugiego człowieka. Wskazuje również, jak zastąpić destruktywne sformułowania wspierającymi i empatycznymi. Podaje przykłady negatywnych zwrotów i zdań: „dawaj to!”, a następnie pokazuje, jakimi słowami można je bezpiecznie zastąpić: „Bardzo podoba mi się twoja lalka, chciałbym taką mieć. czy pozwolisz mi ja obejrzeć, jak skończysz się bawić?”.
Anna Jankowska pokazuje też, jak rozwiązywać konflikty w sposób pokojowy. Dzieci uczą się, jak słuchać innych, szukać kompromisów i przepraszać. Kiedy porusza temat złości, proponuje ćwiczenie polegające na opisaniu tej emocji jako „puchatego stworka, który stale rośnie”. Pozwala to dzieciom na łatwe wyobrażenie sobie nie tylko samej emocji, ale i tego, że nieopanowana szybko rośnie i pochłania człowieka. Kiedy potwór staje się konkretny, łatwiej go uspokoić i wyciszyć. Autorka podaje także wskazówki dla rodziców, jakimi pytaniami i komunikatami warto nakierowywać dziecko na drogę osiągnięcia spokoju. Podkreśla, że rolą rodzica jest pokazanie dziecku, które słowa mogą ranić drugiego człowieka i na czym polega ich rażąca siła. Zachęcam do wykorzystywania przykładów z książki do wspólnych rodzinnych ćwiczeń. Możecie np. odgrywać różne sytuacje przedstawione w książce lub tworzyć własne historie. Zachęcajcie również Wasze dzieci do rozmowy o przeczytanych fragmentach. Zadawajcie pytania, które pomogą im lepiej zrozumieć poruszane tematy. Tylko taka, aktywna, lektura książki Słowa mogą ranić w pełni wyczerpie jej potencjał.
W książce Słowa mogą ranić pojawia się również wiele ważnych terminów, takich jak: „rozkaz”, „szantaż”, „obgadywanie”, czy „wykluczanie”, których rozumienie ułatwi dzieciom nazywanie rzeczywistości, która je otacza, a dzięki temu także właściwe na nią reagowanie.
W książce wielokrotnie pojawia się tytułowe sformułowanie „słowa mogą ranić”. Tak częste powtarzanie tych słów ma na celu trwałe zapisanie ich w pamięci dzieci-odbiorców, ponieważ świadomość mocy (pozytywnej i negatywnej) własnych komunikatów jest kluczem do zdobycia trudnej umiejętności porozumiewania się bez barier i przemocy.
Książka została napisana w przystępny i przejrzysty sposób, co czyni ją przyjazną zarówno dla dzieci, jak i ich rodziców/ opiekunów. Anna Jankowska używa zrozumiałego języka pełnego ciepła i empatii. Nie unika moralizatorstwa, które naturalnie pojawia się w poradnikach, także tych dotyczących właściwego porozumiewania się. Jednak podane przez nią realne rozwiązania sprawiają, że wymiar moralizatorski nie jest zbyt nachalny. Autorka potrafi zbudować więź z czytelnikiem, co sprawia, że lektura staje się inspirująca i budująca.
Warto docenić także prostotę kolorowych ilustracji Natalii Berlik, które przede wszystkim wspierają lekturę i pomagają dzieciom wizualizować opisane sytuacje. Nie odciągają uwagi małego czytelnika od przekazu, ale doskonale go uzupełniają i sprawiają. że staje się jeszcze bardziej czytelny i zrozumiały.
Słowa mogą ranić to wartościowe narzędzie, które pomaga dzieciom zrozumieć siebie i innych, a także rozwijać umiejętności niezbędne do budowania pozytywnych relacji w rodzinie oraz funkcjonowania w społeczeństwie. Dzięki niej dzieci mogą nauczyć się, jak wyrażać swoje emocje w sposób konstruktywny, a rodzice – jak prowadzić rozmowy o trudnych tematach. Gorąco polecam tę książkę wszystkim, którzy chcą wspierać rozwój emocjonalny swoich dzieci.
Dzisiejszą recenzję chciałabym zakończyć cytatem z omawianej książki:
„Mówmy do innych takie słowa, które sami chcemy usłyszeć”.
Zapraszam do biblioteki Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Henryka Sienkiewicza w Białymstoku Białostockiego Centrum Edukacji, by wypożyczyć recenzowaną książkę.
Zachęcam również do zapoznania dzieci z tematem emocji poprzez przeczytanie książeczek:
- Felicity Brooks, Frankie Allen, Wszystko o emocjach, ilustracje: Mar Ferrero, Poznań, Publicat, 2023.(link do recenzji – kliknij),
- Jolene Gutiérrez, Angel Chang, Za dużo! Jak uratować trudny dzień, przełożyła: Agnieszka Wyszogrodzka-Gaik, Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal, 2024 (link do recenzji – kliknij)
Zachęcam również do wypożyczania innych nowych książek dla dzieci dostępnych w naszej bibliotece. Ich wykaz znajdziecie tutaj.
Wszystkie umieszczone w tekście cytaty pochodzą z książki Anny Jankowskiej, Słowa mogą ranić, ilustracje: Natalia Berlik, Warszawa: Zielona Sowa, 2024.
Zdjęcia pochodzą z zasobów własnych biblioteki Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Henryka Sienkiewicza w Białymstoku Białostockiego Centrum Edukacji.
Magdalena Bienasz