„Co dziś czujesz? Szczęście? Złość? A może jest ci smutno? Wszyscy mamy uczucia”. To cytat ze wspaniałej książki Felicity Brooks Wszystko o emocjach, która ma oswajać dziecko z tematem uczuć. To obowiązkowa pozycja dla wszystkich maluchów mających wyrosnąć na wrażliwe, empatyczne jednostki, które nie wstydzą się własnych i cudzych emocji, potrafią je interpretować i przeciwdziałać nim. Książka Felicity Brooks to swoisty poradnik dla dzieci uczący otwartego mówienia o emocjach.
Żyjemy w świecie, w którym depresja jest jedną z najczęstszych chorób, a statystyki jej dotyczące są zatrważające. Wskazują one, że już w wieku 6-12 lat 2% dzieci choruje na depresję, a w wieku młodzieńczym aż 20% (link do źródła). Dane są przerażające i pokazują, że musimy wkładać ogromny wysiłek, by zapobiegać tej chorobie. Jednym z elementów wczesnego przeciwdziałania jej jest oswajanie z mówieniem o emocjach i rozpoznawaniem ich, tak by dziecko było w stanie otwarcie zasygnalizować trwale obniżony nastrój i by nie bało się rozmawiać o uczuciach z rodzicami czy opiekunami.
Autorka książki Wszystko o emocjach – Felicity Brooks to znana i ceniona na całym świecie pisarka, której publikacje dla dzieci cechują się wrażliwością, łagodnością i empatią.
Felicity Brooks, Frankie Allen, Wszystko o emocjach, ilustracje: Mar Ferrero, Poznań, Publicat, 2023.
Liczba stron: 32
Wiek: dziecko 4+ w towarzystwie rodziców
Wszystko o emocjach to książka skierowana do dzieci w wieku przedszkolnym, którą można nazwać poradnikiem życia w świecie uczuć.
Składa się z następujących rozdziałów:
- Wszyscy mają uczucia,
- Sygnały i mowa ciała,
- Co czujesz?,
- Dlaczego to czujesz?,
- Gdyby to spotkało ciebie…,
- Emocje się zmieniają,
- Mieszane uczucia,
- Rozmawiajmy o emocjach,
- Odczekaj chwilę,
- Kiedy się martwisz…,
- Zawsze masz wybór,
- Pomagaj innym,
- Jak być dobrym dla siebie?,
- Wskazówki dla rodziców.
Przeczytanie książki Wszystko o emocjach pomaga zrozumieć małemu czytelnikowi, czym właściwie są uczucia. Po lekturze dziecko z łatwością jest w stanie określić, czym jest smutek, radość czy złość, zidentyfikować te uczucia i właściwie je nazwać. Nazwy uczuć kojarzone są z konkretnymi, znanymi dla każdego dziecka sytuacjami, takimi jak urodziny, zgubienie piórnika czy zrobienie laurki. Dzięki temu dziecko poznaje sposoby na opisywanie uczuć bądź utrwala te już znane w sposób łagodny, nienachalny i dostosowany do jego możliwości poznawczych. Autorka skomplikowany świat emocji tłumaczy w przystępny, jasny i obrazowy sposób. Pokazuje m.in. jak można w łatwy sposób wyrazić uczucia poprzez opis czy porównanie. Spokój na przykład można wyrazić zdaniem „Czuję się tak, jakby mój koc mnie obejmował”. Emocje kojarzone są również z kolorami. Poruszony jest nawet temat interpretacji mieszanych uczuć – to zdawałoby się skomplikowane zagadnienie jest podane w prosty oraz zrozumiały sposób tak, że każde dziecko z pewnością je przyswoi.
Autorka wiele miejsca poświęca również radzeniu sobie z uczuciami powszechnie uznawanymi za negatywne. Pokazuje dziecku, jak może ono radzić sobie z emocjami, które umie się już nazwać, jak się przygotować na konsekwencje złego humoru i jak mu przeciwdziałać. Opisany jest również sposób na wyciszenie złości, gniewu, czy rozładowanie nagromadzonych tłumionych uczuć. Nie są to rozważania teoretyczne lecz praktyczne, zrozumiałe dla dziecka wskazówki. Brooks wyraźnie podkreśla też, jak ważna jest rozmowa i umiejętność dzielenia się swoimi emocjami z innymi. Dziecko uczy się, że wyrażanie swoich uczuć w codziennym życiu może być sposobem na ich rozładowanie tak, by nie piętrzyły się i nie prowadziły do trwałych stanów obniżonego nastroju czy frustracji.
Autorka w zrozumiały sposób pokazuje, że emocji nie da się wybrać, nie da się z nimi dyskutować, trzeba zaakceptować ich obecność. Pokazuje, że można jednak różnie na nie reagować i różnie je okazywać, tak by osiągnąć zamierzone cele – dłużej przeżywać dobre emocje i szybciej unikać tych złych. Wskazuje również jak ważne jest, by w sytuacji przezywania złych emocji nie krzywdzić innych osób.
Niezwykle ważnym wydaje mi się rozdział Jak być dobrym dla siebie? poruszający temat nadmiernego krytycyzmu wobec siebie, autoagresji i negatywnego przeżywania przez dzieci sytuacji, na które nie mają wpływu. Autorka przedstawia hipotetyczne zdarzenia, w których dzieci oceniają się nad wyraz negatywnie bądź podchodzą do życia z negatywnym nastawieniem. Pokazuje przy tym jak inaczej można się zachować czy interpretować zdarzenia, tak by przyniosły one jak najmniej złych uczuć. Pokazuje, że zawsze warto szukać dobrych stron i dzięki temu unikać niepotrzebnego cierpienia.
Książka zakończona jest rozdziałem Wskazówki dla rodziców. Jest to mini-poradnik dotyczący codziennej komunikacji z dzieckiem w zakresie wyrażania emocji. Autorka wskazuje, jak dzieci je odczuwają i co odróżnia maluchy w tym zakresie od dorosłych. Znajdziecie tam również praktyczne wskazówki, jak rozmawiać z dzieckiem i jak pomagać mu radzić sobie z trudniejszymi emocjami.
Warto podkreślić, że struktura książeczki niejako wymusza (w pozytywnym sensie) zaangażowanie czytelnika. Pojawiają się w niej pytania, bezpośrednie zwroty do odbiorcy, które każą samodzielnie zastanowić się nad danym zagadnieniem. Przygotowane są ćwiczenia praktyczne dla czytelnika, m.in. polegające na opisywaniu hipotetycznych sytuacji uczuciami, które zdaniem dzieci mogą się wtedy pojawić. Z tego powodu przy czytaniu tej wspaniałej pozycji przy dziecku musi być rodzic/ opiekun, który wesprze w samodzielnych próbach odpowiedzi na zadane pytania czy nakieruje w przypadku pojawienia się niewłaściwych interpretacji lub tez.
Wspólne czytanie książeczki Wszystko o emocjach może także być wstępem do rozmowy z rodzicem, a nawet zachętą do podejmowania tematu identyfikacji i zrozumienia uczuć w przyszłości. Ułatwia to komunikację między dzieckiem a rodzicem, uczy, że zaufanemu dorosłemu można powiedzieć wszystko i nie trzeba dusić w sobie bólu czy niezadowolenia. Istotny jest tylko sposób zakomunikowania tychże.
Zapraszam do biblioteki Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Henryka Sienkiewicza w Białymstoku Białostockiego Centrum Edukacji, by wypożyczyć recenzowaną książkę.
Zachęcam również do wypożyczania innych, nowych książek w naszej bibliotece. Ich wykaz znajdziecie tutaj.
Wszystkie umieszczone w tekście cytaty pochodzą z książki Felicity Brooks i Frankie Allen, Wszystko o emocjach, ilustracje: Mar Ferrero, Poznań, Publicat, 2023.
Zdjęcia pochodzą z zasobów własnych biblioteki Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Henryka Sienkiewicza w Białymstoku Białostockiego Centrum Edukacji.