19 kwietnia Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN organizuje Akcję Żonkile w celu upamiętnienia Dnia Pamięci Ofiar Holocaustu i Powstania w Getcie Warszawskim. Społeczność Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Henryka Sienkiewicza w Białymstoku również włącza się w tę akcję.
19 kwietnia 1943 r. warszawscy Żydzi podjęli walkę zbrojną z Niemcami. Powstańcy nie mogli mieć nadziei na zwycięstwo. Kierowała nimi chęć odwetu na Niemcach, zadania wrogowi możliwie wysokich strat, a przede wszystkim wybierali śmierć z bronią w ręku. Powstanie kwietniowe było największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie.
W utworzonym w 1940 r. getcie warszawskim Niemcy zamknęli ponad 400 tys. Żydów. Dziesiątki tysięcy z nich zmarło z chorób i głodu, ponad 300 tys. osób deportowano do obozu zagłady w Treblince. Zginęło tam niemal 300 tys. warszawskich Żydów. Jesienią 1942 r. w tzw. getcie szczątkowym pozostało już tylko około 60 tys. Żydów. Byli to głównie ludzie młodzi i w sile wieku, bez rodzin, zatrudnieni w niemieckich warsztatach produkcyjnych. Gdy nie pozostawało już nic do stracenia, wśród żydowskiej młodzieży narodziła się myśl o zbrojnym oporze. W przeddzień święta Pesach, 19 kwietnia 1943 r., niemieckie oddziały liczące 2 tys. ludzi wspierane przez czołgi i wozy pancerne ponownie weszły do getta, by je ostatecznie zlikwidować. Do walki z nimi stanęło około 500 członków Żydowskiej Organizacji Bojowej pod zwierzchnim dowództwem Mordechaja Anielewicza oraz około 150 bojowców Żydowskiego Związku Wojskowego. Powstanie trwało niespełna miesiąc, a jego tragicznym epilogiem było wysadzenie przez Niemców Wielkiej Synagogi na Tłomackiem, które miało miejsce 16 maja 1943 r. Zaledwie kilkudziesięciu powstańców kanałami i podziemnymi tunelami wydostało się z płonącego getta. Większość z nich zginęła następnie w wyniku denuncjacji, część w walkach partyzanckich, niektórzy wzięli udział w powstaniu warszawskim w 1944 r.
O powstaniu w getcie warszawskim opowiada reportaż Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem. Zapraszamy do obejrzenia animacji opartej na motywach tego utworu przygotowanej przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Realizacja filmu: Hi-Story, scenariusz: Agnieszka Matan, produkcja: Muzeum POLIN. Projekt jest finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszu EOG oraz przez budżet krajowy.
Źródło informacji: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN: https://www.polin.pl/pl