Henryk Sienkiewicz w zbiorach biblioteki Centrum
Książki Henryka Sienkiewicza
Bez dogmatu
Książka wydana w 1891 r. „Powieść […] ma być i będzie bardzo wyraźnym ostrzeżeniem, do czego prowadzi życie bez dogmatu – umysł sceptyczny, przerafinowany, pozbawiony prostoty i niewspierający się na niczym” – tymi słowami z listu do Jadwigi Janczewskiej Sienkiewicz wyraźnie zaznacza najważniejszą myśl przyświecającą mu podczas tworzenia Bez dogmatu. W tym utworze Sienkiewicz przedstawia diagnozę współczesnego mu pokolenia zawartą w życiorysie jego przedstawiciela. Opisuje los inteligentnego i dobrze wykształconego młodego szlachcica – Leona Płoszowskiego, którego życie upływa na podróżach po Europie, spotkaniach towarzyskich i ciągłych rozrywkach.
Historia przedstawiona w powieści Bez dogmatu otwiera drogę do refleksji nad zepsuciem moralnym, brakiem celów życiowych i dekadentyzmem przepełniającym nie tylko ludzi drugiej połowy XIX wieku, ale także nasze pokolenia. Powieść pozwala również na poznanie innego Sienkiewicza, piszącego nie tylko o sprawach związanych z historią i patriotyzmem, lecz także o życiu codziennym i o problemach jednostki zagubionej w świecie bez celu.
Krzyżacy
Powieść ukazywała się w latach 1897-1900 na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”, była protestem przeciwko germanizacji ziem zagarniętych przez Prusy. Sienkiewicz przedstawia w niej Polskę w okresie rządów Władysława Jagiełło i sławetnej zwycięskiej bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku. Rzeczpospolita ukazana w utworze to silny kraj pełen walecznych rycerzy i uczciwej, dbającej o dobro wspólne szlachty.
W tle autentycznych wydarzeń historycznych istotnych dla naszego kraju Sienkiewicz osadził piękną historię miłosną Zbyszka z Bogdańca i Danusi, dwórki księżnej Anny Danuty. Krzyżacy to powieść łącząca wątki osobiste, miłość, rozterki i honor z wielką historią.
Listy z Afryki
Tom Sienkiewiczowskich Listów z Afryki obejmuje dwadzieścia trzy szkice. Tylko dwa początkowe powstały w czasie samej podróży, resztę spisał autor po powrocie, przeważnie w Zakopanem […] Mimo oddalenia czasowego i klimatycznego autor zachował reportażową niemal bezpośredniość. Zachował szczególny rytm kontrastów, oddający jakby „na gorąco” chwilowe wrażenia. Zanzibar w drodze do Bagamojo jest przedstawiony jak kwintesencja egzotyki, „prawdziwa” Afryka: Murzyni, drzewa, owoce, nadmiar dokuczliwych owadów, dziwne obyczaje, brud – wszystko składa się na obraz niezwykły, ciekawy, ale raczej niemiły. Zanzibar w drodze powrotnej traci te wszystkie cechy: jest kawałkiem Europy, przedsionkiem cywilizacji, ośrodkiem komfortu. Prawdę topograficzną połączył Sienkiewicz z prawdą psychologiczną, opowiadanie o pejzażu splótł dyskretnie z opowiadaniem o własnych nastrojach.
Zdzisław Najder
Listy z podróży do Ameryki
Ameryka lat osiemdziesiątych XIX wieku widziana oczami jednego z najsłynniejszych polskich pisarzy. Listy z podróży do Ameryki to znakomicie napisana, fascynująca opowieść, która ujawnia zupełnie nieznane oblicza autora: zapalonego podróżnika i reportażysty.
Henryk Sienkiewicz uwielbiał podróżować, a jego żona często skarżyła się, że dziennikarstwo przedkłada nad twórczość literacką. Przez cztery dekady pisarz odbywał co najmniej jedną wyprawę zagraniczną rocznie, a jego podróżnicza pasja zaowocowała bogatą korespondencją publikowaną w krajowej prasie. W swych relacjach opisywał egzotyczne scenerie, analizował życie społeczno-polityczne, a także dzielił się spostrzeżeniami na temat szybko zmieniającego się świata, rodzącego się globalnego kapitalizmu czy industrializacji. Zawarte w nich obserwacje są aktualne także dzisiaj, a Listy z podróży do Ameryki bez wątpienia można zaliczyć do klasyki polskiego reportażu.
Z blurbu Wydawnictwa Literackiego
Na polu chwały
Niedokończona powieść Sienkiewicza ukazująca się na łamach „Biesiady Literackiej”, „Gazety Lwowskiej” oraz „Kuriera Poznańskiego w latach 1904-1905.
Koniec XVII wieku. Rzeczpospolita u kresu swej potęgi. Wielkimi krokami zbliża się odsiecz Wiednia i wiktoria polskiego oręża. On – Jacek Taczewski – zubożały szlachcic, dziedzic samego Michała Wołodyjowskiego, rycerz prawy i biegły w szabli. Ona – Anna Sienińska – panna piękna, dobra i szlachetna, którą wielkim afektem darzy pan Jacek. A pomiędzy nimi: dramatyczne nieporozumienia, podłe spiski, pojedynki i potyczki, nieroztropni wojacy, przebiegli starcy, bezwzględni kawalerowie, a nawet nieco dziki i gorącokrwisty… ksiądz – były żołnierz. Sienkiewicz w porywający, mistrzowski sposób plącze losy bohaterów, piętrzy przeszkody, nie daje kochającym sercom spokoju i radości; aż do ostatnich stronic książki trzyma w napięciu Czytelnika zaniepokojonego czy wszystko dobrze się skończy?
Z blurbu Wydawnictwa Diecezjalnego i Drukarni w Sandomierzu
Quo vadis
Powieść ukazywała się w latach 1895-1896 na łamach „Gazety Polskiej” i została przetłumaczona na 50 języków. Była ówczesnym bestsellerem, według Stanisława Cat-Mackiewicza „pobiła rekordy nakładów wszelkich powieści”.
Fabuła Quo vadis opowiada o Rzymie za czasów panowania cesarza Nerona. Jest to okres szerzenia się wiary chrześcijańskiej, a także okrutnych prześladowań wyznawców Chrystusa. Głównym wątkiem utworu jest miłość patrycjusza rzymskiego, Winicjusza, i Ligii, zakładniczki i chrześcijanki. Zakochani wbrew wszelkim przeciwnościom walczą o swoje uczucie. Winicjusz styka się z chrześcijaństwem i pod wpływem Ligii przejmuje tę wiarę, a także zmienia swoje postępowanie, staję się lepszym człowiekiem. Losy Winicjusza pokazują trudną przemianę ideałów w świecie, który potępia wartości chrześcijańskie. Główny bohater jest przedstawiony jako wzór człowieka, który przyjmuje prawdę pomimo grożących mu niebezpieczeństw.
Rodzina Połanieckich
Po przychylnych recenzjach Bez dogmatu [Sienkiewicz] postanowił kontynuować dobrą passę powieści współczesnej. Rodzina Połanieckich nie była jednak ciągiem dalszym losów Leona Płoszowskiego, chociaż znalazły się w niej dosłowne nawiązania (m.in. informacje o samobójstwie bohatera, o śmierci i testamencie ciotki Leona). Stanowiła raczej jawną polemikę z poprzednim dziełem autora i nieco bardziej ukrytą aluzję do Lalki Bolesława Prusa.
Stanisława Połanieckiego poznajemy, gdy udaje się do Krzemienia w celu wyegzekwowania długu od Pławickiego (ten w rezultacie traci posiadłość). Główny bohater przedstawiony jest jako człowiek silny, o trzeźwym umyśle, energiczny i zarazem tradycjonalista. Ma żyłkę do interesów – by nie nazwać go wprost: dorobkiewiczem – handluje wraz ze swoim wspólnikiem Bigielem majątkami ziemskimi. Cechy te tworzą antywzór słabego dekadenta, „bezdogmatowca”. Podobnie jak Płoszowskiego wyróżnia go zwątpienie i sceptycyzm wobec religii, jednak nie ulega egzystencjalnym rozterkom. Dzięki małżeństwu z Marynią, notabene córką Pławickiego, odradza się w nim wiara. […]
O ile krytycy dostrzegli potencjał w przeciwstawieniu obu postaci, o tyle realizacja zamysłu nie przypadła im do gustu. Zarzucano Sienkiewiczowi, że przemianę bohatera z bezwzględnego aferzysty na prawego szlachcica – ziemianina zamknął w stwierdzeniu: “wszystkie systemy filozoficzne mijają jak cienie, a msza po staremu się odprawia”. Życie z dogmatem ograniczało się do uznania prawd katechizmowych.
Najnowsze interpretacje weryfikują jednoznaczną, często powielaną krytykę. Kolejne lektury pozwalają dostrzec walory poznawcze przedstawionej obyczajowości czy „metafizykę małżeństwa” (określenie Ryszarda Koziołka). Nie zmienia to jednak faktu, że powieść jest zaliczana do najmniej udanych utworów Sienkiewicza, nawet przez samego twórcę.
Z recenzji Agnieszki Warnke
Trylogia
Trylogia to najsłynniejsze obok Quo vadis dzieło Sienkiewicza, kształtujące kolejne pokolenia Polaków. Władysław Czapliński wspomina „w otoczeniu, w którym żyłem, nie brakowało ludzi, którzy zwłaszcza w trudnym okresie pierwszej wojny światowej, czytali Trylogie po 12, 20 lub więcej razy”, a Józef Maria Bocheński przywołuje czasy wojny w 1920 r., pisząc „miałem ze sobą na froncie Pana Wołodyjowskiego. Czytaliśmy go przy blasku ognisk obozowych na Ukrainie”.
Na Trylogię składają się trzy odrębne powieści – Ogniem i mieczem (1884), Potop (1886) i Pan Wołodyjowski (1888). Łączą je główni bohaterowie – Jan Skrzetuski, Andrzej Kmicic, Michał Wołodyjowski i Onfury Zagłoba, a także wspólny kraj i historia.
Akcja Trylogii rozgrywa się pod koniec pierwszej i w drugiej połowie XVII wieku. Mówi o wydarzeniach historycznych ważnych dla Polski – Ogniem i mieczem porusza kwestię powstania Chmielnickiego, akcja Potopu rozgrywa się w okresie wojen ze Szwecją, a Pan Wołodyjowski opisuje zwycięstwo nad Turkami w bitwie pod Chocimiem.
W dramatyczne losy szarpanej przez wrogów Ojczyzny wpisane są postaci bohaterów, którzy muszą walczyć nie tylko o dobro wspólne, lecz także o miłość. Na łamach trylogii „ku pokrzepieniu serc” Sienkiewicz porusza kwestie odpowiedzialności za kraj, patriotyzmu, przyjaźni, honoru, męstwa i odwagi. Opisuje bohaterów, którzy przedkładają los wspólnoty nad dobro jednostki. Trylogia jest pełna optymizmu i wiary w zwycięstwo osób dobrych i szlachetnych. Na podstawie postaci Kmicica pokazuje też możliwość nawrócenia i odmiany własnego losu.
Widziałem wszystko, com chciał i potrzebował widzieć, pod red. Marii Bokszczanin
Bogato ilustrowany tom korespondencji Henryka Sienkiewicza, w którym czytelnik znajdzie nieznaną do tej pory twórczość epistolarną autora Trylogii. Wśród adresatów znalazły się tu osoby z kręgu najbliższych krewnych i przyjaciół pisarza, m.in. Jadwiga Janczewska, Karol Potkański, Witkacy czy Maria Skłodowska-Curie.
Korespondencja ta – napisana z prawdziwym artyzmem i pełna ogromnego uroku – stanowi integralną część twórczości Sienkiewicza, przynoszącą atrakcyjne i osobiste świadectwo czasów, w których żył i tworzył. Dopełnieniem książki jest Pokłosie epistolarne – listy niepublikowane, które wypłynęły na światło dzienne już po wydaniu pięciotomowej edycji. Pełne wydanie listów ukazało się w Państwowym Instytucie Wydawniczym w latach 1977– 2009.
opis wydawcy
Wiry
Wiry Henryka Sienkiewicza, to – można śmiało powiedzieć – jedna z ostatnich już „białych plam” polskiej literatury, powieść dość gruntownie zapomniana, o której wspominało się – jeśli w ogóle – jedynie półgębkiem, powtarzając obiegowe przekonanie, iż są Wiry nieudanym łabędzim śpiewem starzejącego się już wielkiego pisarza, zgorzkniałego i odległego od rzeczywistości. Tymczasem ani wnikliwa lektura książki, ani głosy prawdziwych znawców opinii tej nie potwierdzają. Julian Krzyżanowski w swej fundamentalnej pracy Twórczość Henryka Sienkiewicza pisze wprost: jest ona (powieść) utworem jego najmniej znanym, zapomnianym, a jednak – jak się okaże – niepozbawionym aktualności dzisiaj, a więc w przeszło pół stulecia po jego powstaniu. Po czym, nazywając Wiry – „osobliwą powieścią polityczną” dodaje, iż ma ona „niezwykłą fabułę romansową”.
Wiry są reakcją Sienkiewicza na rewolucję 1905 roku (pierwsze wydanie zwarte – 1910), którą starzejący się noblista zdecydowanie potępiał lub której – jak chcą inni – nie rozumiał. Powstała w sytuacji dużego zapotrzebowania na jego literacki, ale i polityczny komentarz niedawnych wydarzeń.
Władysław Zawistowski
W pustyni i w puszczy
To powieść przygodowa dedykowana młodszemu czytelnikowi. Publikowana był w latach 1910-1911 w Kurierze Warszawskim.
Opowiada o losach młodego Polaka, Stasia Tarkowskiego, i jego przyjaciółki, młodej angielki, Nel Rawlison, którzy przebywali w Afryce z rodzicami pracującymi nad budową Kanału Sueskiego. Dzieci zostały porwane dla okupu, jednak dzięki odwadze i pomysłowości chłopca uciekają od porywaczy. Ich dalsze losy przepełnione są przygodą, radzeniem sobie z niebezpieczeństwami, odkrywaniem innego świata, a także walką o przetrwanie. Staś dorasta na oczach czytelnika i staje się opiekunem dla małej Nel, doprowadzając ją do zatroskanych ojców. Główny bohater ma być wzorem dla młodych ludzi szukających właściwej drogi. Staś przechodzi przemianę z butnego, aroganckiego chłopaka staje się odważnym młodzieńcem, który broni swojej małej przyjaciółki, jest wierny swoim ideałom i wyznawanej religii.
Wybór nowel i opowiadań
Sienkiewicz jest twórcą licznych krótkich form literackich, które tworzył głównie do 1883 roku. Nowele i opowiadania poruszają bardzo różnorodną tematykę – od patriotyzmu, przez pracę u podstaw, problemy chłopów i biednych warstw społecznych, brak dostępu do edukacji, aż po dyskryminację dzieci.
Wśród ważniejszych tekstów warto wyróżnić nowelę Sachem opowiadającą o młodym Indianinie, który jako jedyny przetrwał rzeź poczynioną na jego plemieniu. Młody chłopak, wychowany przez trupę cyrkową, wyrzekł się własnej tożsamości, a tradycje i zwyczaje swojego plemienia wykorzystał do stworzenia efektownego przedstawienia. Tekst noweli otwiera pole do dyskusji na temat patriotyzmu, kolonializmu, a także tożsamości, wspólnotowości i tradycji.
Nowela Latarnik opowiada o starym Polaku, Skawińskim, który zmuszony do opuszczenia Ojczyzny tułał się po świecie, nie znajdując nigdzie miejsca dla siebie. To historia człowieka wyniszczonego tęsknotą za rodziną, krajem i poczuciem przynależności.
Janko Muzykant porusza tematykę dziecięcą. Mówi o biednym wiejskim chłopcu, który marzył o grze na skrzypcach, jednak nikt nie dał mu możliwości rozwijania swojego talentu. Zdesperowany chłopak próbował ukraść instrument, został jednak przyłapany i wychłostany. Niedługo później zmarł. Historia staje się pretekstem do podjęcia tematyki edukacji, braku równych szans i biedy.
Wśród nowel i opowiadań znajdujących się w tomikach zgromadzonych w Centrum są również: Pamiętnik poznańskiego nauczyciela, Szkice węglem, Jamioł. Obrazek wiejski, Za chlebem, Na marne. Szkic powieściowy, Humoreski z teki Worszyłły, Sielanka. Obrazek leśny, Bartek zwycięzca, Sabałowa bajka, Płomyk, Wspomnienia z Maripozy, Przez stepy, W krainie złota, Orso, Komedia z pomyłek, Żurawie, Stary sługa, Hania, Selim Mirza, Niewola tatarska, Toast, Jak się p. Lubomirski nawrócił, Kordecki, Korynek, Ongi i dziś. Bitwa pod Koronowem, Pójdźmy za Nim!, Wyrok Zeusa. Bajka grecka, Na Olimpie. Legenda, Przygoda Arystoklesa, Diokles. Baśń ateńska, Biesiada, Co się stało w Sydonie, Sąd Ozyrysa, Wesele, Z dawnych dziejów, Czy ci najmilszy?, Legenda żeglarska, Śmierć Delfina, Bajka, Osiczyna, U bramy Raju, H. K. T. Bajka, Bądź błogosławiona. Legenda indyjska, Dwie łąki, Tissot w Warszawie, Ta trzecia, Lux in tenebris lucet, U źródła, Organista z Ponikły, Sen, Na jasnym brzegu, Duma, Dzwonnik, Autorki, W mgle, Z pamiętnika korepetytora.
Książki o życiu i twórczości Henryka Sienkiewicza
Czapliński Władysław, Glosa do Trylogii
Dla wszystkich czytelników Trylogii spisałem te swobodne opowiadania, w których w sposób możliwie prosty, pozbawiony balastu naukowego, równocześnie jednak i rzetelny, usiłowałem przedstawić, jak to naprawdę wyglądały dzieje polskie w czasach opisywanych przez Sienkiewicza. Opowiadania te mają niejako umożliwić czytelnikowi zorientowanie się w tym, jak Sienkiewicz obszedł się z historią, jak potraktował dostępne mu źródła i dzieła historyczne.
Ze Wstępu Władysława Czaplińskiego
Czerwińska-Rydel Anna, Piórem czy mieczem. Opowieść o Henryku Sienkiewiczu
Basia – zwana Hajduczkiem ze względu na swoją odwagę i pomoc w złapaniu złodzieja obrazu – odwiedza z klasą muzeum noblisty. Tam poznaje kustosza – starszego, pełnego energii i sympatycznego pana Mosia. Razem z nim wyrusza w podróż do najmłodszych lat życia pisarza. Pałaszując ciastka, oglądając autentyczne listy i portrety Sienkiewicza, wsłuchuje się w opowieść o rodzinie powieściopisarza, jego próbach pisarskich, pracy w gazecie, podróży do Ameryki, pierwszych drukowanych książkach czy najbardziej znanych bohaterach literackich. Dowiaduje się o wielkim uznaniu dla Sienkiewicza, który otrzymał m. in. Oblęgorek – pałacyk w darze od narodu polskiego oraz Nagrodę Nobla za całokształt twórczości.
Opis wydawcy
Krzyżanowski Julian, Henryka Sienkiewicza żywot i sprawy
W toku […] lat blisko dwudziestu od rozpoczęcia pracy nad wydaniem wielkiego powieściopisarza zżyłem się z jego biografią i twórczością i doszedłem do tak stosunkowo znacznej wiedzy o tych obydwu dziedzinach, że szkoda by jej nie wyzyskać, tym bardziej że składają się na nią źródła, do których już dzisiaj nie zawsze dotrzeć można, te czy inne bowiem informacje […] pochodzą od osób dawno już nieżyjących. W ciągu wspomnianego dwudziestolecia narosły mi pokaźne teki materiałów najróżniejszych, autografów, odpisów z niełatwo odszukanych dzienników, czasopism, pamiętników, następnie podobizn i rzadkich przedruków utworów Sienkiewicza. […] W rezultacie książka obecna ogranicza się do przedstawienia dziejów niezwykłego człowieka, który wyszedł z dworku wiejskiego, w sztubaczka wędrował ze Starówki warszawskiej do szkoły na terenie dzisiejszego uniwersytetu, w czasach uczniowskich i studenckich nieraz przymierał głodem, a którego prochy spoczęły ostatecznie w podziemiach katedry świętojańskiej, przywalone gruzami jej ścian czasu powstania roku 1944.
Ze wstępu prof. Juliana Krzyżanowskiego
Krzyżanowski Julian, Małe portrety literackie. Henryk Sienkiewicz
Książka stanowi kompendium wiedzy o Sienkiewiczu pisarzu, nobliście, reportażyście oraz człowieku. Krzyżanowski opisuje koleje życia pisarza, odnosząc się zarówno do historii, polityki, jak i literackiego świata jego czasów. Pokrótce przedstawia również kolejne dzieła Sienkiewicza. Tekst opatrzony jest wieloma zdjęciami, portretami oraz wyimkami z ówczesnych kronik i gazet. Na końcu znajduje się zestawienie najważniejszych dat w życiu pisarza.
Książka jest świetna pozycją, polecaną szczególnie tym, którzy dopiero chcą zapoznać się z biografią Sienkiewicza.
Sienkiewicz Bartłomiej, Sienkiewicz z nami
Książka Sienkiewicz z nami to nie biografia pisarza, choć jest tam dużo z jego życiorysu, rzeczy znanych i mniej znanych. To też nie rozprawka historyczno-literacka, bo takich kompetencji literaturoznawczych nie mam. To opowieść o nas, o naszej zbiorowej przygodzie, w której mamy udział. O odwiecznych pytaniach o rozwój, przetrwanie, model władzy. Na te pytania próbował odpowiadać Henryk Sienkiewicz jako pisarz, Polak, Europejczyk. Jego oczami i jego pisarstwem śledzę w książce nasze dylematy, te z przeszłości, i te z teraźniejszości, dziejące się właśnie na naszych oczach. To książka o Polsce, w której przewodnikiem jest mój pradziadek i jego pisarstwo.
Bo Henryk Sienkiewicz, jeśli się go uważnie przeczyta na nowo, okazuje się być zdumiewająco nowoczesny i aktualny. Do tej podróży po współczesności za pomocą Henryka Sienkiewicza zapraszam Państwa serdecznie na kartkach mojej książki.
Bartłomiej Sienkiewicz
Sienkiewicz dzisiaj. Eseje o twórczości autora trylogii
W książce znajdują się opublikowane już wcześniej, lecz warte przypomnienia, eseje napisane na przestrzeni ostatnich lat, które stanowią interpretacje wybranych elementów twórczości Sienkiewicza.
“Dobór tekstów, składających się na antologię, został podyktowany dwoma zasadniczymi względami: czasem ich powstania i tym, że dotyczą one bezpośrednio samej twórczości Sienkiewicza […]. To, że autorzy w swych wypowiedziach skupili się głównie na pojedynczych tekstach Sienkiewicza, nie oznacza jednak, że nie wyprowadzają oni wniosków o charakterze bardziej ogólnym, dotyczących nie tylko twórczości samego pisarza, ale również polskiej historii i kultury. Często wybrane teksty w swym kształcie formalnym zbliżają się do esejów, co dodatkowo podnosi ich atrakcyjność. Oznacza to, że nie mamy do czynienia z tekstami o charakterze naukowym, kierowanymi do bardzo wąskiego grona odbiorców. Z antologii będzie mógł skorzystać zarówno student, jak i wykładowca uniwersytecki lub nauczyciel w szkole w pracy z uczniami.”
Prof. dr hab. Maria Jolanta Olszewska
Szczublewski Józef, Sienkiewicz. Żywot pisarza
Tworzona szczególna metodą, w formie łączącej cechy biografii reportażu i kalendarium, opowieść o jednym z najbardziej ukochanych przez czytelników i znanych na świecie polskich pisarzy. Z zebranych dokumentów, listów, fragmentów pamiętników i relacji współczesnych wyłania się nie całkiem zgodna z legendą sylwetka niedoszłego lekarza, który wybrał karierę dziennikarską, by w końcu oddać się w służbę literaturze, patrioty, podróżnika i dandysa, przyjaciela wielu wybitnych ludzi, a przede wszystkim – autora powieści, które w 1905 roku przyniosły mu literacką Nagrodę Nobla. Hołubiony przez naród „krzepiciel serc”, bożyszcze kobiet, przez jednych uznany za geniusza, przez innych nazywany „pierwszorzędnym pisarzem drugorzędnym”, okazuje się człowiekiem wielowymiarowym, rozdartym wewnętrznie, a zarazem pełnym namiętności i fantazji, również w kreowaniu własnego życiorysu. Józef Szczublewski w sposób wnikliwy przedstawia postać pisarza, który mimo osobistych dramatów nie ustawał w pracy twórczej i którego dzieła, choć od jego śmierci mija dziewięćdziesiąt lat, wciąż kształtują wyobraźnię kolejnych pokoleń Polaków.
opis wydawcy
Sztachelska Jolanta, Henryk Sienkiewicz. Życie na walizkach
„Nie ma w całej literaturze polskiej drugiego pisarza, o którym, tak jak o Sienkiewiczu, z przekonaniem można by powiedzieć: homo viator. Podróż naznaczyła jego biografię i nadała jej koloryt. Urodzony na Podlasiu, w skromnej rodzinie szlacheckiej, odbył wojaże, o jakich inni mogli tylko marzyć – zwiedził Amerykę, Afrykę, część Azji, w Europie Zachodniej czuł się jak u siebie. Oblicza się, że w latach 1871-1914 odwiedził siedemdziesiąt krajów. Nie przestając być Polakiem, był w pełnym tego słowa znaczeniu Europejczykiem, a jego życiorys mogłby stać się osnową niejednego utworu literackiego albo filmu. I byłaby to opowieść fascynująca!”
Ze Wstępu prof. Jolanty Sztachelskiej
„Tekstowi profesor Sztachelskiej towarzyszą ilustracje, wśród których szczególna rolę pełni wybór fotografii z wydanego w Chicago 1 1899 roku albumu Johana Lawsona Stoddarda Im Fluge durch die Welt, opublikowanego rok później po polsku nakładem „Dziennika Polskiego” we Lwowie pod tytułem Świat w obrazach. Zbiór fotografii najbardziej uwagi godnych miast, okolic i dzieł sztuki z Europy, Azyi, Afryki, Australii, Północnej i Południowej Ameryki. Ten amerykański podróżnik zjeździł cztery kontynenty i uwiecznił świat końca XIX wieku. Świat Henryka Sienkiewicza”.
Sztachelska Jolanta, Mity sienkiewiczowskie i inne studia tylko o nim
„Sienkiewicz żadnego z mitów, które czytelnik znajduje w jego pisarstwie, nie wymyślił. Pisząc powieść z XVII wieku, wspierał się dokumentami z epoki i wiedzą historyczną o przeszłości dostępną w jego epoce, dodał do tego imaginację, dar plastyczny i intuicję. Warto przypomnieć, że mit przedmurza, bo o nim najczęściej w odniesieniu do autora Trylogii mówimy, nie jest tworem czysto polskim. Wszystkie narody Europy Środkowej, łącznie z Bałkanami, które ponad 500 lat pozostawały w tureckiej niewoli, wytworzyły podobne narracje i nazywały siebie przedmurzem. Mit jagielloński z kolei to utopia, bo Rzeczypospolita Obojga (lub nawet Trojga) Narodów była tylko postulatem, nie rzeczywistością, romantyczna Litwa nie była tak romantyczna, jak chcieli twórcy tego cudownego fantazmatycznego tworu. Powiedzmy otwarcie: wszystkie te mity służyły oswojeniu grozy życia, a ludzie tworzyli je, by pozbyć się lęku i przetrwać.
Jedyne mity, jakie rzeczywiście można znaleźć w pisarstwie Sienkiewicza, to mity jego biografii, przestrzenie, które nie tyle wybrał, co wymyślił jako przestrzenie życia, zakorzenienie imaginacji, ideał. Te, które otwierają jego twórczość niczym magiczny teatr spełniania się snów. Ich imiona to Ameryka, Litwa, Italia. Są niezmiernie ważne dla zrozumienia jego tekstów.
Innego typu mitem, który samoistnie wytworzył się w jego pisarstwie jest wynikający z pochwały czynu żołnierskiego mit niepodległościowy, najbardziej chyba obecny w Legionach (1913-1914), ostatniej jego powieści, nieukończonej, pisanej na progu wielkiego konfliktu światowego”.
z wprowadzenia prof. Jolanty Sztachelskiej Henryk Sienkiewicz odchodzi w mit
Barbara Wachowicz, Marie jego życia
Monografia dziejów miłości autora Trylogii. Na podstawie wielu nowych odkryć, listów, pamiętników, wspomnień rodzinnych autorka odtworzyła los pięciu Marii, które wpisały się w życie i twórczość Henryka Sienkiewicza, stały się pierwowzorami jego bohaterek.
Filmoteka
Krzyżacy, reż. Aleksander Ford, 1960
Ostatnia wielka powieść historyczna Henryka Sienkiewicza to dzieło szczególne. Z jednej strony epicki obraz kształtowania się potęgi państwa polskiego, pochwała męstwa i surowej prostoty obyczajów polskiego rycerstwa. Z drugiej tekst kreślący stereotyp odwiecznego wroga, będący reakcją na antypolską politykę władz pruskich. Nie dziwi więc, że zmagania Polaków z Krzyżakami przedstawione zostały w konwencji zmagań dobra, piękna i prawdy z tym, co do cna złe i niemoralne. Te uproszczenia, irytujące dla historyka, zwykłemu czytelnikowi nie przeszkadzają. Dramatyczne losy bohaterów powieści do dziś dostarczają emocji i wzruszają. Rycerskie obyczaje, wyraziste postacie bohaterów, pojedynki, zdrada, zemsta i miłość, która ostatecznie triumfuje – wszystko, co zapewniło sukces powieści, znajdziemy także w monumentalnej ekranizacji Aleksandra Forda. No i jeszcze niezapomnianą scenę bitwy pod Grunwaldem.
Opis wydawcy